Kumbuka@AfricaMuseum

Kerkstraat 31, 3080 Tervuren, Belgique

Aucun billet disponible

Les 7 tombes oubliées de l'AfricaMuseum...
De 7 vergeten graven van AfricaMuseum...
EN FRANCAIS, PLUS BAS! 

TERVUREN - Als initiatiefnemende organisaties van deze herdenking roepen wij op tot het aanknopen van nieuwe betrekkingen tussen België en zijn voormalige koloniën, gebaseerd op solidariteit en samenwerking op voet van gelijkheid. En dit houdt ook een plicht tot herinnering en waarheid in over de meer dan 75 jaar Belgische kolonisatie in Centraal-Afrika. 

Het AfricaMuseum, nu een kritische ruimte van zijn koloniale verleden en dat van België, zou deze nobele ambitie enigszins missen als het zich niet zou concentreren op het lot van de graven van de zeven Congolezen die begraven liggen op de binnenplaats van de Sint-Jans-Evangelistenkerk in Tervuren, op slechts 1 km van het museum. Deze mensen stierven als gevolg van hun deportatie uit Congo en hun omstandigheden van gevangenschap en dwangarbeid op de Internationale Tentoonstelling van Brussel in 1897, waar ze samen met andere landgenoten werden blootgesteld aan de reconstructie van Congolese dorpen in Tervuren. In totaal werden 267 mensen uit de Pygmeeën, Bangala, Mayombe en Basoko gedeporteerd voor deze tentoonstelling, van wie er 4 de vier maanden van reizen uit Congo niet overleefden. Dit koloniale deel van de tentoonstelling had tot doel de bijna 2 miljoen Europese bezoekers de karikaturale en geënsceneerde levenswijze van deze volkeren van Congo te tonen. In de ogen van de Europese samenlevingen vertegenwoordigden zij de figuur van de "inheemse" en de "wilde", die het ging om het temmen en opvoeden tot "beschaving" door middel van kolonisatie. Als krachtige vectoren van de racistische en koloniale verbeelding in Europa hebben menselijke dierentuinen zoals deze in hoge mate bijgedragen tot de acceptatie van het koloniale project en tot het ontstaan van racisme en negrofobie in de Europese samenlevingen in de loop der tijd. 

We zijn allemaal erfgenamen van dit duistere verleden dat ons verplicht tot een plicht tot waarheid en herinnering. Wij geloven immers dat een België dat zich met zichzelf verzoend heeft en vrij is van racisme, alleen mogelijk is door samen te werken aan een nauwkeuriger verslag van dit verleden, door hulde te brengen aan de slachtoffers van de koloniale barbaarsheid, waarvan veel Belgen afstammelingen zijn, door zich collectief de geschiedenis van het koloniale systeem, de werking ervan en de beweegredenen die eraan ten grondslag liggen, toe te eigenen. En ten slotte, door de huidige situatie van racisme en discriminatie in België in vraag te stellen, alsook het voortbestaan van fundamenteel ongelijke verhoudingen tussen de rijke landen van Europa - waaronder België en de arme landen van Afrika - waaronder Congo. 

In dit opzicht stellen we met spijt vast dat het AfricaMuseum enigszins heeft gefaald in zijn ambities om bij te dragen tot de dekolonisatie van de openbare ruimte en cultuur, door geen van zijn 66,5 miljoen euro aan renovatiebudgetten ter beschikking te stellen voor het onderhoud van de zeven graven die al jaren verlaten zijn en voor de installatie van een gedenkplaat.

Op 8 december van dit jaar vragen we de verantwoordelijke autoriteiten slechts drie eenvoudige dingen:
- dat de zeven namen weer leesbaar op de grafstenen worden aangebracht.

- dat er een waardige gedenkplaat wordt opgericht, die de geschiedenis van de zeven mensen, de geschiedenis van hun deportatie uit Congo en hun omstandigheden van gevangenschap en dood in België oproept. België zal zichzelf dan eren door officieel hulde te brengen aan hen als slachtoffers van koloniale barbaarsheid, waarvan een van de propagandamiddelen de oprichting van deze menselijke dierentuinen in heel Europa was. 

- Tot slot vragen we om regelmatig onderhoud van deze graven, zoals het geval is voor degenen die rusten op monumenten ter herdenking van de twee wereldoorlogen.

We kunnen de geschiedenis niet veranderen, maar op 8 december uiten we ons diepe respect en eerbetoon aan hen door middel van korte toespraken van de initiatiefnemende organisaties, het leggen van bloemen, het aansteken van kaarsen en het brengen van poëzie en muziek.

Afspraak 12u – 31 Kerkstraat 3080 Tervueren
–---------------------------------------------------------------

TERVUREN – En tant qu’organisations initiatrices de cette commémoration, nous appelons de nos vœux l’établissement de nouvelles relations entre la Belgique et ses anciennes colonies, basées sur la solidarité et la coopération d’égal à égal. Et cela passe notamment par un devoir de mémoire et de vérité sur les plus de 75 ans de colonisation belge en Afrique centrale. 

Se voulant désormais un espace critique de son passé colonial et de celui de la Belgique, l’AfricaMuseum manquerait quelque peu à cette noble ambition s’il ne s’attarde pas au sort réservé aux tombes des sept Congolais enterrés dans la cour de l'église Saint-Jean l’Evangéliste de Tervuren, située à peine 1 km du musée. Ces personnes sont mortes des suites de leur déportation du Congo et de leurs conditions de captivité et de travail forcé lors de l’exposition internationale de Bruxelles de 1897 où elles étaient exposées avec d’autres compatriotes dans des reconstitutions de villages congolais à Tervuren. Au total 267 personnes des peuples Pygmées, Bangala, Mayombe et Basoko ont alors été déportées pour cette exposition, dont 4 n’ont pas survécu aux quatre mois de voyage depuis le Congo. Cette partie coloniale de l’exposition avait pour objectif de donner à voir aux près de 2 millions de visiteurs européens les modes de vie- caricaturés et mises en scène- de ces peuples du Congo. Ceux-ci représentaient alors aux yeux des sociétés européennes la figure de l’« indigène» et du « sauvage », qu’il s’agissait de dompter et d’élever à la « civilisation » à travers la colonisation. Puissants vecteurs de l’imaginaire raciste et colonial en Europe, les zoos humains tel que celui-ci ont grandement aidé à rendre acceptable le projet colonial et à installer sur le temps long le racisme et la négrophobie au sein des sociétés européennes. 

Nous sommes tou.te.s héritier.e.s de ce sombre passé qui nous oblige à un devoir de vérité et de mémoire. En effet, nous estimons qu’une Belgique reconciliée avec elle-même et débarrassée du racisme ne sera envisageable qu’en travaillant ensemble à construire un récit plus juste de ce passé, en rendant hommage aux victimes de la barbarie coloniale dont de nombreux belges sont des descendants, en s’appropriant collectivement l’histoire du système colonial, de son fonctionnement et des motivations qui lui ont donné naissance. Et enfin, en questionnant l’actualité du racisme et des discriminations en Belgique ainsi que la persistance des rapports fondamentalement inégaux entre les pays riches d’Europe- dont la Belgique et les pays pauvres d’Afrique- dont le Congo. 

C’est à ce titre que nous observons avec regret que l’AfricaMuseum a quelque peu failli à ses ambitions affichées de participer à la décolonisation des espaces publics et de la culture, en ne prévoyant rien de ses 66,5 millions d’euros de budget de rénovation pour l’entretien des sept tombes laissées à l’abandon depuis des années et pour la pose d’une plaque commémorative.

En ce 8 décembre, nous ne demandons aux autorités responsables que trois choses simples :

- que les sept noms soient de nouveau apposés lisiblement sur les pierres tombales.

- que l’on érige une plaque commémorative digne de ce nom, évoquant l’histoire des sept personnes, l’histoire de leur déportation du Congo et de leurs conditions de captivité et de décès en Belgique. La Belgique s’honorera alors en leur rendant officiellement hommage en tant que victimes de la barbarie coloniale dont un des outils de propagande a été la création de ces zoos humains un peu partout en Europe. 

- Enfin, nous demandons un entretien régulier de ces tombes comme c’est le cas pour ceux qui reposent sur les monuments commémorant les deux guerres mondiales.

Nous ne pouvons pas changer l'histoire, mais ce 8 décembre, nous leur exprimons notre profond respect et nos hommages à travers des courtes allocutions des organisations initiatrices, en déposant des fleurs, en allumant des bougies et en apportant de la poésie et de la musique.

Rejoignez l'initiative et signez l'appel

Rendez-vous pour un recueillement le 8 décembre 2018 à 12h au 31 Kerkstraat 3080 Tervuren.


-----------------------------------------

Signataire / Handtekening

- INTAL-CONGO
- CHANGE ASBL
- PRESENCE NOIRE
- PVDA-PTB
-Ludo DeWitte
- UBUNTU 



Si vous souhaitez soutenir l'initiative, envoyez un mail à congo@intal.be / Als u het initiatief wilt steunen, stuur dan een e-mail naar congo@intal.be